Triturus cristatus – Kamsalamander of grote watersalamander

Omschrijving

De naam Kamsalamander ontleent hij aan de hoge, getande rug- en staartkam die de mannetjes krijgen in de paartijd. Ook de naam cristatus betekent “kamvormend”. De mannetjes krijgen pas de volledige staartkam als ze volwassen zijn geworden.

De Kamsalamander is met een lengte tot 18 cm de grootste watersalamander in Nederland.

Opvallend is de wratachtige huid, vooral op de flanken en onderzijde van de kop. De basiskleur is donkergrijs of bruin tot zwart, met op de flanken  zwarte, ronde vlekken.

Aan de flanken van het lichaam en de kop zijn onderaan witte stippen aanwezig, vooral bij de mannetjes. De buik is oranje en heeft veel ronde zwarte vlekken.

De staart is bij mannen korter dan het lichaam en heeft een parelmoerachtige streep op het midden. Bij de vrouwtjes is de staart ongeveer even lang als de rest van het lichaam en is de onderzijde van de staart oranje, net als de buik. Bij mannetjes ontbreekt hier de oranje kleur.

De kam die de mannen hebben in de paartijd begint op het midden van de kop en is verhoudingsgewijs erg hoog. Naast een kam op de rug is er ook een hoge zoom aan de bovenzijde van de staart.

De kam op de rug en de staartzoom worden onderbroken boven de staartwortel. De vrouwtjes krijgen in de waterfase ook een staartzoom, echter lang niet zo hoog als die van de man.

Huisvesting

Deze forse salamanders hebben een grote behuizing nodig. Voor een koppel is een aquarium van 60 x 30 cm afdoende. De waterdiepte in het aquarium moet 20- tot 30 cm zijn. De temperatuur is het beste tussen 16- en 18 °C.

Als de dieren een aantal dagen achter elkaar het land opzoeken, dan is het verstandig de dieren over te zetten in een terrarium of curver. Omdat de dieren vaak dicht in de buurt van water blijven, dient het terrarium of het landgedeelte met bosgrond en schuilplaatsen een klein waterbakje te hebben. Let er wel op dat de dieren altijd makkelijk het water kunnen verlaten.

De periode van november tot eind februari kunnen de dieren overwinteren bij een temperatuur van 4-5 °C.

Voeding

Deze dieren zijn tamelijk vraatzuchtig. Van nature worden ook kleinere soortgenoten en andere salamanders gegeten. Het grootste gedeelte van het dieet bestaat uit kleine ongewervelden, zoals vlooikreeftjes, larven en watervlooien.

De belangrijke voedseldieren zijn regenwormen. Deze mogen als hoofdvoer gegeven worden. Verder mag dit uiteraard afgewisseld worden met tubifex, vlooikreeftjes en wasmotlarven. In de landfase kunnen ook krekels en kleine sprinkhanen gegeven worden. Bepoeder deze minstens één keer per week met vitaminen- en mineralenprepraat.

Voortplanting

De Kamsalamander trekt al vanaf eind februari naar het water. Het baltsen van deze salamanders is een leuk schouwspel. De mannetjes zijn territoriaal en verdedigen hun kleine open plekjes op de bodem.

Bij de paring kromt de man zijn rug en wappert met zijn staart in golvende bewegingen in de richting van het vrouwtje terwijl hij balanceert op zijn voorpoten. Als hij de aandacht van het vrouwtje heeft getrokken beweegt hij zich langzaam achteruit, waarop het vrouwtje hem volgt. Ondertussen zet de man een spermatofoor af op de bodem, waarna de vrouw hier overheen loopt en het pakketje opneemt met haar cloaca.

Er worden na de bevruchting 200- tot 400 eieren afgezet. Deze worden stuk voor stuk in bladeren gevouwen. De eieren zijn 2 mm in doorsnee, met het gelei-omhulsel zelfs 4- tot 6 mm en daarmee aanzienlijk groter dan de eieren van de andere inheemse salamanders.

Na 15 dagen komen de larven uit het ei, deze zijn dan ongeveer 12 mm lang. De eerste week teren ze nog op de dooier en eten ze nog niet. Daarna gaan ze kleine watervlooien eten en baby-artemia. Na 2- tot 3 weken kun je tubifex geven, waarna ze ook sneller gaan groeien. Blijf wel watervlooien geven, dit bevordert de kleur van de buik later.

Na vier maanden verlaten de dieren het water. Ze kunnen dan gevoerd worden met kleine krekels, pissebedden en kleine regenwormen. Gemiddeld zijn de dieren na twee jaar geslachtsrijp en gaan ze in de lente het water weer in.